Gent, Commonsstad van de Toekomst
In het kader van de opdracht, ‘Gent, Commonsstad van de Toekomst’, die inhoudt dat Michel Bauwens en Yurek Onzia een diepe bevraging doen van Gentse commoners over hun verwachtingen naar de stad toe, worden ook bijna wekelijks workshops georganiseerd. Een van die workshops ging over het onderwijs als een commons. Geert Sturtewagen, een van de deelnemers stuurde de volgende reactie door na afloop van de ontmoeting.
Geert Sturtewagen is cocreant bij Schakel, centrum voor co-creatie. Hij begeleidt en initieert cocreatieprojecten vanuit plekken en met focus op diverse terreinen zoals zorg, voedsel, landbouw. Het mogelijke mogelijk maken is zijn devies waarbij hij liever disruptief en vernieuwend dan additief en behoudend werkt. De voorbije jaren heeft hij vooral aandacht besteed aan de ontwikkeling van het schakelmodel voor co-creatie.
Onderwijs en commons
n.a.v. de commonstalk over ‘(Ont-)Leren & Onderwijs als Commons’ van vrijdag 28 april 2017 in Timelab.
“ ‘Onderwijs is een veel technischere aangelegenheid dan voedselproductie’. Dat vond ik de uitspraak van de dag. Als landbouwingenieur met zes jaar opleiding in plantenteelt en 25 jaar praktijkervaring in de voeding en meer dan 40 jaar als amateurtuinier vond ik dat een uitdagende bewering. Vooral omdat ik dezelfde houding ook zie in de zorgsector. Je kan de zorg toch niet aan vrijwilligers overlaten, dat moet geleid worden door professionals. Dat discours doorkruist op dit moment zonder enige tegenspraak de focus op vermaatschappelijking van de zorg. Is het dan vreemd dat professionals vermaatschappelijking zien als een besparingsronde? Wat erger is, is dat het ook het discours rond commons doorkruist. Ik denk na vrijdag dat hoe meer we het onderwerp als technisch framen, ervaren, bekijken, hoe minder er sprake is van commons. (Omgekeerd evenredig m.a.w.). De essentie van de commons is net de gelijkwaardigheid.
Wat moet je namelijk als ouder denken over de opvoeding van je kinderen? Nadat ze 8 uur op school door de expert werden opgevoed, worden ze de rest van de dag (en in de te lange vakanties) overgeleverd aan die niet-technisch opgeleide ouders. Kunnen we dat risico eigenlijk wel blijven nemen en moeten er niet dringend opleidingen, diploma’s en assessments komen voor jonge, aankomende ouders???
Ik trek het even op flessen en uiteraard is expertise en competentie niet ineens overbodig. Maar zetten we onszelf niet in de zak als we onderwijs zien als iets technisch, dat aan technici moet overgelaten worden? Hoe gaan we dan als communities experimenteren?
Vanuit de zorg als commons geven wij het signaal: iedereen zorgt. En wij zien een rol voor opgeleiden om dit proces te begeleiden en te helpen in goede banen te leiden. Maar het is ook een proces van vertrouwen geven en loslaten…in de overgeïnstrumentaliseerde en -gemedicaliseerde zorg is dit geen evidentie. Het is het ook niet in de wereld van het onderwijs en ook niet in de landbouw. Maar wat als we eens zouden vertrekken van het uitgangspunt ‘Iedereen opvoeder’ of ‘Iedereen onderwijzer’?
Ik miste dit discours vrijdag, waar het toch over onderwijs als commons ging. Nu ging het over de regulitis van de overheid. Waardoor we door daar steeds weer op te focussen eigenlijk alleen maar bevestigen dat er geen alternatief is. En dat is er wel: iedereen onderwijst, iedereen voedt op, dat is de basis van de commons. En hoe gaan we daarmee aan de slag? Ik denk dat in no time de 16.000 lesgevers die er tegen 2020 nodig zijn gevonden zullen zijn.
Nog een bemerking. Ik ken door beroepservaring de landbouw- en voedingssector vrij goed. Ik ben ondertussen ook enkele jaren actief in de zorgsector. Ik hoorde gisteren en ook op ander plaatsen wat meer over onderwijs. Ik zie een aantal parallellen. Alle sectoren hebben het moeilijk hun consument te betrekken*. Het discours blijft daardoor in handen van professionals en experten (op hun terrein). Aan het betrekken van ieders expertise wordt vaak eerder lippendienst bewezen. De stap naar de cliënt, de burger, de consument (en dat zijn we allemaal) centraal stellen is nog veraf. We kunnen het volgens mij niet over commons hebben als we dit euvel – dat niet door de overheid, maar door de neringdoeners in iedere sector in stand wordt gehouden – doorbreken. Daar ligt ook de sleutel. Er is geen grotere macht dan die van de gewoonte. Het is vooral die macht die moet doorbroken worden. Om het in het Engels te zeggen ‘To arrive at the commons, we have to disrupt what is common’…
Tot slot
Ik heb alvast een verschil gevonden tussen de drie sectoren (gebieden, domeinen, zo je wil) die ik daarnet noemde. Ik hoor ook in de zorgsector, net zoals in de wereld van het onderwijs, vaak het woord ‘mandaat’ vallen.
‘We hebben geen mandaat!’ En wie moet dat dan geven vraag ik dan altijd? Ik kan je zeggen: in de 25 jaar die ik in de landbouwsector heb gewerkt heb ik dat woord nooit gehoord. Een boer vraagt geen mandaat. Hij heeft het…”