Fragmenten uit interview met Bleri lleshi, gepubliceerd op de website De Wereld Morgen (25 maart 2014)

Bleri Lleshi is al jaren actief in de Brusselse jongerenwerking. Vanuit die lokale ervaring schreef hij ‘De neoliberale strafstaat’ dat de lokale problemen in hun globale context plaatst. DeWereldMorgen.be had met hem een gesprek.

“In feite moet er terug een politisering van het middenveld komen. Dat middenveld neemt nu geen standpunten meer in. Projectsubsidie impliceert niet stilstaan bij de diepere oorzaken. Je hebt nu de absurde situatie dat sociale organisaties concurrenten van elkaar worden voor de overheidssubsidies. De overheid gebruikt een ‘verdeel en heers’-strategie om het middenveld politiek te neutraliseren en te controleren.”

“Ik wil met dit boek de mediaclichés over de stad weerleggen. In de media is de focus uitsluitend gericht op excessen, op criminaliteit, terwijl verreweg de meeste jongeren een gewoon leven leiden en er het beste proberen van te maken in moeilijke omstandigheden. Dat neoliberale discours weerleggen is niet eenvoudig, want het heeft overal de termen van het debat veranderd.”

“Het probleem is ook dat veel mensen denken dat het neoliberalisme een zaak is van conservatieve partijen en leiders. Een groot deel van verantwoordelijkheid ligt echter bij links en de sociaaldemocratie. Een deel van links blijft ook denken dat het zijn tijd wel zou duren, dat na de crisis het neoliberalisme zal afsterven.”

“Vergeet niet dat de grootste neoliberale hervormingen zijn uitgevoerd door ‘progressieve’ leiders, door sociaaldemocraten. Tony Blair in Groot-Brittannië en Democraat Bill Clinton gingen veel verder dan hun conservatieve voorgangers Thatcher en Reagan en Bush senior. Niet Angela Merkel maar de sociaaldemocraat Gerhard Schröder is de auteur van de mini-jobs. Kijk ook naar de massale privatiseringen in Frankrijk onder de socialistische president Mitterrand.”

“Dat is de ware strijd van het neoliberalisme, de vestiging van hun neoliberale strafstaat ten koste van de sociale welvaartsstaat. We evolueren naar een staat die controleert, disciplineert en straft, maar voor al het overige de bevolking aan zijn lot overlaat en de mensen de keuze laat om werkloos of in een gevaarlijke baan te creperen.”

‘Crisis’ impliceert dat het systeem het nu moeilijk heeft maar ten gronde goed is. Bovendien, crisis voor wie? In ieder geval niet voor de rijke toplaag, de ‘one percent’. Je wijst ook op het enorme verschil bij de publieke opinie tussen de realiteit en de perceptie. Ook dat is een overwinning van het neoliberalisme.

“De resultaten zien we in Griekenland. De Griek is gemiddeld 40 procent armer geworden, de postnatale kindersterfte en zelfmoordcijfers nemen er spectaculair toe. In dezelfde periode 2008-2013 zijn de 500 rijkste Grieken 20 procent rijker geworden.”

“Men moet goed beseffen dat het neoliberalisme niet zomaar ontstaan is in 1980. Daar is veel denkwerk aan voorafgegaan. De neoliberale denkers hadden hun ideeën al op papier staan voor en na de Tweede Wereldoorlog. Hun denktanks werden door de universiteiten genegeerd. Ondertussen vonden ze wel ruime steun bij de grote bedrijven.”

“Deze denkers hadden bovendien één grote kwaliteit, geduld! “Onze tijd komt nog en als die komt staan we klaar”. De theoretische onderbouw was dus volledig klaar in de jaren 1970. Thatcher liep rond met de boeken van Hayek, en Friedman was economisch adviseur van Reagan.”

“De sociaaldemocratie was daar totaal niet op voorbereid en doet in feite de voorbije dertig jaar niets anders dan achterna hollen. Ondertussen werden de dereguleringen, de privatiseringen, de vermindering van de belastingen, de ontmanteling van de welvaartsstaat onafgebroken doorgevoerd.”

“Ik ben kritisch over hoe links en de sociaaldemocratie meedraaien in het neoliberale discours maar erken ook al het goede dat links heeft verwezenlijkt. Ik vind het daarom ook zo erg dat ze nu panikeren en mee opschuiven naar rechts. Links moet die jarenlange ervaring van de strijd tegen het kapitalisme terug opdiepen. Het neoliberalisme is alleen maar de recentste vorm van het kapitalisme, een zoveelste fase. De essentie is dat we terug moeten naar een discours dat openlijk zegt dat kapitalisme het probleem is, dat dit systeem in vraag moet worden gesteld.”

“Dat moet ook lokaal gebeuren, onder meer via onderwijs, lokale economie, zelfbeheer en basisdemocratie. Ondertussen moet de strijd worden georganiseerd ook op Europees niveau, waar de meeste wetten worden geschreven. De vakbonden moeten zich dus ook Europees organiseren.”

“Een ander systeem is mogelijk. Het neoliberalisme is geen natuurlijke gang van zaken. Mensen zijn sociale wezens met gemeenschappelijke belangen. Die verdedig je met gemeenschappelijke actie. Mijn boek zie ik als een aanzet om dat debat te voeren.”