Intro

Onze Nederlandstalige blog heeft even stilgestaan. Dit is vooral omdat onze voornaamste medewerker hieraan, Jean Lievens, in september overleden is. Wij hebben hem heel veel te danken, dus vooralsnog publiceren we hieronder een in memoriam in het Nederlands.

Vanaf volgende week starten we de blog weer op, met als coördinator en redacteur Walter Dresscher. We zoeken uiteraard nieuwe vrijwilligers om p2p en commons ontwikkelingen te kunnen volgen in de Nederlandstalige streken.

Jean Lievens

Jean Lievens, een dierbare vriend en één van de belangrijkste P2P Foundation-medewerkers in België, is overleden. Maar zijn geestelijke en intellectuele nalatenschap zal onder zijn familie, vrienden en medebouwers van een rechtvaardiger wereld voortleven.

Hij stierf op dinsdag, 6 september 2016, en zijn begrafenis vond op vrijdag de 16de plaats in Oostende, België. Jean had al ongeveer een jaar last van gezondheidsklachten, maar was zich tot zijn laatste tien dagen niet bewust van de ernst van zijn toestand.

Ik wil graag wat van mijn herinneringen aan ons gezamenlijke werk met u delen, evenals overpeinzingen over het voortzetten van zijn nalatenschap. Ik schrijf dit in mijn persoonlijke hoedanigheid en als medelid van het P2P Foundation-netwerk.

De herinneringen

Ik leerde Jean in het tweede jaar van onze studie aan de Vrije Universiteit Brussel (V.UB.) kennen, vermoedelijk in 1978. Jean was oorspronkelijk student aan de economische faculteit te Solvay, toen ik Politieke Wetenschappen volgde. We leerden elkaar in de studentenbeweging Aktief Linkse Studenten kennen, waren lid van de jongerenbeweging van de Vlaamse Socialistische Partij en geloofden allebei in Trotsky’s analyse van de permanente revolutie. Ik vertrok al een paar jaar na mijn studietijd, aangezien ik het leven ten tijde van de Thatcher/Reagan-contrarevolutie niet kon rijmen met de immer optimistische voorspellingen van de politieke stroming waartoe wij behoorden. Jean vertrok veel later (ik meen rond zijn vijfendertigste), na voltijds organisator en hoofdredacteur van het radicale tijdschrift Vonk te zijn geweest. Wat aan Jean opviel was zijn loyaliteit naar zijn vrienden toe en zijn betrouwbaarheid als collega en vriend. Jean moest ook de nodige persoonlijke problemen het hoofd bieden. Hij kwam uit de kast als homo en zijn ouders accepteerden hem om die reden niet. Pas tientallen jaren later kwam hun aanvaarding, hij kon het in zijn vaders laatste jaren met hem bijleggen en hij bleef aan diens zij in zijn laatste jaren.

Toen Jean de radicale beweging, waartoe hij vele jaren behoorde en zijn energie aan wijdde, de rug toekeerde, wist hij eerst  niet helemaal wat hij met zijn ‘nieuwe’ leven aan moest. Zonder spaargeld, vanwege een heel laag loon, en zonder de vooruitzichten op een volwaardig pensioen, moest hij zijn leven een andere wending geven. Hij had het geluk een goedkoop appartement in Brussel te vinden, dat hij kocht en tot een pronkstuk van prachtige, zij het excentrieke, smaak omtoverde. Daarnaast ging hij als copywriter voor bedrijfsbladen werken. Met het oog op deze achtergrond waren zijn geschriften altijd uitmuntend en informatief over maatschappelijke trends. We zagen elkaar in het midden van de jaren negentig vluchtig terug, na elkaar vele jaren lang uit het oog te zijn verloren. Deze carrière beviel Jean prima tot 2008, toen de crisis van het kapitalisme, vanwege bezuinigingen bij bedrijven, voor een afname van zijn klantenbestand zorgde. Rond deze tijd besloot Jean in de binnenstad van Brussel te gaan werken, in het departement dat de woningvoorraad beheert. Hoewel hij van de sociale missie hield en zijn collega’s respecteerde, had Jean een grondige hekel aan de bureaucratische procedures, en dit maakte hem een aantal jaren lang neerslachtig.

Toen ontmoetten we elkaar opnieuw en kon ik mijn enthousiasme over mijn eigen werk voor de peer-to-peer- en commonsbeweging in wording met hem delen. Net als Jean had ik het dominante maatschappij-model jarenlang willens-nillens moeten aanvaarden  maar bleef ik met de anti-sociale en anti-ecologische aard van het huidige kapitalisme worstelen. Na het ondergaan van een eigen burnout en hevige crisis in 1996, besloot ik het contact met het maatschappelijke engagement voor sociale veranderingen uit mijn jeugd te hernieuwen. Toen ik onderzocht welke aanpak voor onze tijd geschikt was, besloot ik dat P2P-dynamiek een aanzet tot zelfbestuur en veranderingen zou geven aan sociale bewegingen. Het kostte Jean bijna drie jaar om de informatie te lezen en mijn analyse te begrijpen, maar toen hij zijn eigen studie voltooide, gaf dat hem een nieuwe positieve kijk op het leven. Naast zijn voltijdbaan nam hij in de avonden vol enthousiasme deel aan het P2P-project. Hij legde een enorme energie aan de dag.

Dankzij  hem, als co-auteur, kon ik het Vlaamse boek, De Wereld Redden maken, en de Franse vertaling en tegenhanger ervan, Sauver Le Monde, die allebei een onmiskenbare impact hadden. Sinds ongeveer 2005 verbleef ik gedurende mijn lezingen toernees regelmatig als gast in zijn ongelofelijke appartement aan de Stalingradlaan in Brussel.

We spraken en dachten tot in de kleine uurtjes van de nacht en Jean werd zelf ook een veelgevraagd spreker in Vlaanderen, terwijl hij bovendien verschillende Nederlandstalige artikelen schreef voor de betere opiniebladen zoals De Wereld Morgen.

Het kost me moeite om uit te drukken wat voor een goede vriend hij was, hoe ondersteunend, en hoe verwend ik me met hem voelde. Jean kocht veel van de boeken die ik wilde lezen en was een ware chef van de gezonde keuken. Mijn gezinsleden hadden ook nu en dan gelegenheid om in zijn huis te verblijven. Mijn vrouw werd een groot bewonderaarster van Jean; ze zag hem als een heilige. Jean kwam op zijn beurt bij ons in Thailand logeren en koesterde plannen om er in februari 2017 terug te keren.

Jean begon ongeveer een jaar voor zijn overlijden gezondheidsklachten te krijgen, die zich eerst in de vorm van een knieaandoening manifesteerden, maar later als problemen met de spijsvertering, die voorboden waren van de ziekte die hem zou vellen. Ondanks dat hield hij nog altijd vele lezingen en maakte hij veel plannen. Een daarvan was het oprichten van de P2P Foundation België als afzonderlijke juridische entiteit; een ander was samen met mij een Engels conversatieboek schrijven (de kladversie is af en wacht totdat de laatste hand eraan wordt gelegd). Hij vroeg zich af hoe hij zijn leven als activist opnieuw tot zijn hoofddoel kon maken, maar had daar nog geen bevredigende oplossing voor gevonden. Hij leidde bovendien een gezellig en actief familieleven met zijn ouders, zusters, nichten en bovenal met zijn peetzoon Sam Kestens.

Jean laat een grote leegte achter in onze harten, aangezien onze dierbare herinneringen als compensatie tekortschieten voor de warme steun die hij ons gaf, maar we eren zijn engagement en nalatenschap met veel vuur. Frank Theys en ik leggen de laatste hand aan een financieringsactie voor een documentaire die aan zijn nagedachtenis zal worden gewijd. Bij de recente Prix Ars Electronica-uitreikingsceremonie droeg Stacco Troncoso aan Jean de Gouden Nica-prijs op, die wij als het P2P Foundation-collectief ontvingen. We zullen het Engelstalige boek voltooien waaraan we met hem zijn begonnen, en ik overweeg serieus een nieuw commons-georiënteerd beleidsinstituut naar hem te vernoemen.

Jean heeft ons veel te vroeg en veel te snel verlaten, maar zijn nalatenschap en al wat hij ons gaf zullen nog vele jaren in onze harten en ons eigen handelen voortleven.

Michel Bauwens, namens de P2P Foundation