Bron: Bond Beter Leefmilieu, gepubliceerd op 8 mei 2015
Milieuorganisaties die Tesla, fabrikant van elektrische wagens, toejuichen. Het brengt sommigen in verwarring. Zijn we niet langer voor autovrije steden? Staan we niet stil bij alle schaarse grondstoffen die nodig zijn voor de batterijen? Sinds wanneer vinden we Amerikaanse miljardairs bewonderenswaardig?
Gemeenschappelijke vijand
Het lijkt bijna even vreemd als een supporter van Anderlecht die een speler van Brugge toejuicht. Nochtans is het mogelijk. Al die speler uitkomt voor de nationale ploeg. Iedere supporter laat de stammentwisten varen als het nationale elftal aantreedt, want in de landencompetitie telt de rivaliteit tussen clubs niet.
Zo is het ook met Tesla. De onderneming vecht momenteel een strijd uit in de belangrijkste competitie. Tesla is een aanvoerder van het hernieuwbare model en strijdt met het oude, fossiele model. Het overleven van 40% van alle planten- en diersoorten hangt af van de snelle doorbraak van hernieuwbare energie, net als het welzijn van miljoenen mensen. Er rest slechts vijf jaar om de mondiale broeikasgasemissies definitief op een dalend pad te brengen. Elon Musk, oprichter van Tesla, laat er geen twijfel over bestaan: zijn missie is om de klimaatverandering te keren en het fossiele systeem te ontwrichten. Dat maakt hem een bondgenoot van de klimaatbeweging.
De aandacht die Musks boodschap wereldwijd krijgt is verpletterend. De verscheidenheid van sociale groepen die hij aanspreekt overdonderend. Wereldleiders, jonge ingenieurs, diplomaten, autoliefhebbers, lokale boeren, ondernemers: allen raken ze geënthousiasmeerd door het hernieuwbare energiemodel en de strijd tegen de klimaatverandering. Hernieuwbaar is stilaan de nieuwe hegemonie en Musk is het soort ambassadeur, waarvan velen dromen.
Niet alles wat Tesla voorstelt, is vanuit technisch of milieuoogpunt noodzakelijk de beste oplossing. Misschien is het net van de toekomst meer gebaat met interconnectie en vraagsturing dan veel opslag. Maar die vragen horen thuis in de competitie eronder, die van de clubs. Het gaat dan over de rivaliserende opties in het hernieuwbare energiemodel, iets wat het grote publiek nu nog minder met bezig is. Voor BBL is de richting op dit niveau duidelijk: we zijn voor een hernieuwbare en circulaire deeleconomie met sterke, autoluwe kernen. In zo een model krijgen burgers meer vat op het energiesysteem en de economie.
Op het hoogste niveau, de strijd tussen het hernieuwbare en fossiele model, zorgen ondernemers zoals Elon Musk en activisten zoals Bill McKibben van 350.org voor de disruptieve golf op het kerende tij van vergroening. Ze versterken de inspanningen van duizenden burgerbewegingen, coöperatieven, vooruitziende beleidsmakers, ondernemers en andere voorlopers. Om die ontwrichting te illustreren, twee voorbeelden.
Steenkool, de meest vervuilende brandstof, is nog steeds de dominante energiebron. Dagelijks wordt er wereldwijd 20 miljoen ton opgestookt. De sector tracht politici in opkomende en arme landen te verleiden met een eenvoudige boodschap: steenkool is de goedkoopste energiebron en best geschikt om miljoenen mensen uit de energiearmoede te tillen. Wat Tesla voorstelt is een beter alternatief: zonne-energie en opslag. Zo hoeven ontwikkelingslanden geen duur elektriciteitsnet meer op te bouwen om elke uithoek van elektriciteit te voorzien. De onderneming maakt het mogelijk de fossiele ontwikkeling over te slaan en onmiddellijk voor het decentrale, hernieuwbare model te kiezen. Vele anderen ontwikkelden al gelijkaardige technologie. Maar het disruptieve karakter van Tesla schuilt niet enkel in de technologische voorsprong. Ze slaagt er ook in haar oplossing beter uit te dragen en te presenteren als de meest aantrekkelijke.
Een tweede voorbeeld. Volgens futurist Tony Seba rijden er in 2030 veel minder voertuigen rond in de ontwikkelde landen door de doorbraak van elektrische , zelfrijdende wagens. Bezit van een wagen wordt overbodig. Het resterend wagenpark zal niet langer 93% van de tijd stilstaan maar continu mensen van A naar B brengen: daarvoor zijn minder voertuigen nodig. Omdat die zelfrijdende wagens ook nog eens dichter bij elkaar kunnen rijden en niet meer hoeven te parkeren, zouden we snelwegen kunnen openbreken en duizenden parkeerplaatsen in de steden omvormen tot parken. Kortom, de elektrische zelfrijdende wagen kan mogelijk voor spectaculair minder energie- en ruimtegebruik door het autosysteem zorgen. In één golf van een decennium zou het bestaande fossiele vervoerssysteem worden weggevaagd, schrijft Seba. Tesla is daarin de voorloper.
Iedereen is supporter van een club en van de nationale ploeg. We hoeven onze voorkeur voor autoluwe kernen of zachte vervoersmodi niet op te geven om de positieve rol van Tesla in de energietransitie te erkennen. Momenteel is de onderneming een versterkende kracht, die velen hoop geeft op het einde van 150 jaar dominantie van steenkool, olie en gas. Maar technologische innovatie alleen volstaat niet. De energietransitie is gedragen door een brede beweging en mikt op structurele veranderingen, waarin de economie zoals we die kennen op de schop gaat.
Mathias Bienstman