Oorspronkelijk gepubliceerd op Apache, met toestemming overgenomen, met dank aan Karel van den Broeck en Etienne Verbist

“DE ANGST IN ONZE SAMENLEVING DOODT DE INNOVATIE, MAAR WELDRA ZULLEN BEURSMAKELAARS ZICH OMSCHOLEN TOT TAXICHAUFFEURS EN ZULLEN LANDBOUWERS IN LAMBORGHINI’S RIJDEN.” EPI LUDVIK NEKAJ, DE STICHTER VAN CROWDSOURCING WEEK, GELOOFT ROTSVAST DAT HET SOCIALE KAPITAAL VAN DE ‘CROWD’ ONS ECONOMISCHE SYSTEEM TEN GOEDE ZAL VERANDEREN. “HET CASINOKAPITALISME LOOPT OP Z’N EINDE.” OP 5 EN 6 JUNI VERZAMELT DE INTERNATIONALE CROWDSOURCING-COMMUNITY IN BRUSSEL.

Wie de productiemiddelen (het kapitaal) bezit, beheerst de economie. Dat hebben we onthouden van Karl Max. Als hij vandaag nog zou leven dan zou hij ongetwijfeld gefascineerd zijn door de schokgolven die door onze bedrijven en beurshuizen gaan. De disruptieve innovatie, als gevolg van het veralgemenen en het democratiseren van het (mobiele) internet, doet zowat alle sectoren op hun grondvesten daveren. De belangrijkste factor in de economie zou op termijn wel eens niet meer het kapitaal kunnen zijn, maar wel de consument-die-zelf-producent wordt. Crowdsourcing (en dat is oneindig veel meer dan crowdfunding) is dé toekomst.

Individuen die met elkaar verbonden zijn, kunnen hun ideeën, hun ervaring, hun eigendom, hun geld of hun arbeid bundelen en zelf productief maken, met een minimum aan investeringen. De winsten worden niet langer geaccumuleerd door een kleine groep kapitaalkrachtigen, maar verdeeld over de crowd. En winst wordt niet langer alleen in harde munt uitgedrukt, maar ook in sociale return.

Klinkt zweverig? Kijk dan even rond. De taxisector wordt frontaal aangevallen door een bedrijf als Uber. Dat is in essentie niets meer dan een digitaal platform waarop aanbod (particulieren die een auto hebben én vrije tijd) in real time wordt afgestemd op de vraag (een persoon die zich wil verplaatsen). Er is geen investering nodig in een wagenpark, er moeten geen chauffeurs worden opgeleid, er moeten geen licenties worden betaald. Er moeten zelfs – al is dat illegaal – geen belastingen worden opgehoest. Uber, dat nu zo’n 4 miljard euro waard zou zijn, is amper vijf jaar oud.

Airbnb jaagt de hotelsector de stuipen op het lijf. Particulieren over de hele wereld melden op een gemeenschappelijke website dat ze een huis, een appartement, een kamer of een matras ter beschikking kunnen stellen van een toerist of een zakenman. Er wordt een prijs afgesproken, een huisreglement opgesteld en that’s it. De deeleconomie neemt zo de bovenhand. Airbnb, dat nog maar zes jaar oud is, zou al meer dan 10 miljard dollar waard zijn. Het biedt logies aan in 33.000 steden in de hele wereld.

De stichters van Airbnb (Brian Chesky, Joe Gebbia en Nathan Blecharczyk) en Uber (Travis Kalanick, Garrett Camp) zijn nu nog geen household names, maar ongetwijfeld zijn ze op weg even bekend te worden als Bill Gates of Steve Jobs.

DEELECONOMIE

Rachel Botsman, co-auteur van het boek What’s Mine Is Yours: The Rise of Collaborative Consumption ontpopt zich de laatste jaren tot de theoretica van de ‘deeleconomie’, gebaseerd op crowdsourcing. Haar opvattingen over collaborative consumption (“Don’t own, share!”) haalden de ’10 Ideas That Will Change The World’ van TIME en in 2013 werd ze Young Global Leader op het World Economic Forum.

Volgens haar is de deeleconomie “zo belangrijk als de Industriële Revolutie als het op ons denken over eigendom gaat”. Ze schatte de waarde van de deeleconomie in 2013 op 110 miljard dollar. Alleen al de markt van het ‘peer-to-peer’-lenen (crowdfunding) bereikte in 2013 de 5 miljard dollar.

De Londense econoom Umair Haque, die zich liet opmerken met boeken als Betterness: Economics for Humans and The New Capitalist Manifesto: Building a Disruptively Better Business, waarschuwt dat de deeleconomie “dodelijk disruptief” kan zijn voor de huidige machthebbers in de economie:

Als mensen die we vroeger “consumenten” noemden, nu 10 procent minder gaan consumeren en 10 procent van hun consumptie verplaatsen naar de deeleconomie, dan zal de invloed op de winstmarges van traditionele bedrijven buitenproportioneel groot zijn. Dit betekent dat bepaalde sectoren zich opnieuw moeten uitvinden, of zich moeten klaarmaken om weg te zinken in het drijfzand van de tijd.

DISRUPTIEVE INNOVATIE

Voor Rachel Botsman is het duidelijk:

Het is enkel een kwestie van tijd vooraleer een grote waaier van mensen zal inzien dat we aan het begin staan van een diepe transformatie in de manier waarop technologie op een efficiënte en veilige manier de miljoenen ‘haves’ in contact kan brengen met de miljoenen ‘wants’; en dat op een schaal die vroeger nooit mogelijk was.
Botsman geeft ook een definitie van ‘deeleconomie‘ (of ook ‘peer economy’, ‘collaborative economy’ en ‘collaborative consumption’.

De basis is een distributienet van individuen en communities die met elkaar verbonden zijn. Dat staat in contrast met de gecentraliseerde instellingen van vroeger. Dit netwerk verandert de manier waarop we produceren, consumeren, financieren en leren. Een voorbeeld: bedrijven doen een beroep op een community van uitvinders of ontwerpers en laten de crowd kiezen welk resultaat ze verkiezen. Dan brengt het bedrijf het product naar de markt.

In de consumptie zijn de voorbeelden legio: Airbnb, bijvoorbeeld. Financiering wordt minder een zaak van banken dan van groepen of van de crowd. En wat onderwijs betreft kunnen leerlingen nu toegang krijgen tot de beste universiteiten ter wereld door virtuele lessen .

Dit systeem verandert niet alleen wat we consumeren, maar ook hoe we consumeren. Ongewenste of overtollige goederen zullen herverdeeld worden. Ruimtes, vaardigheden en geld zullen gedeeld, geruild en verhandeld worden. Mensen zullen betalen om goederen te gebruiken in plaats van ze te bezitten.

Alle nieuwe disruptieve ideeën hebben vier eigenschappen met elkaar gemeen:

1. Technologische innovatie: sociale netwerken, online betalen, online profielen en mobiel internet maken het mogelijk dat deze initiatieven een ruime schaal kunnen halen én rendabel kunnen zijn.
2. Verschuivende waarden: begrippen als eigendom en delen worden anders gedefinieerd.
3. Economische realiteit: economische groei in financiële termen is niet langer zaligmakend.
4. Ecologische druk: er is een groeiend besef dat de economie duurzaam moet zijn en dat grondstoffen eindig zijn.

CROWDSOURCING WEEK SUMMIT BRUSSELS

Epi Ludvik Nekaj werkte tot het midden van 2011 in de reclamewereld, maar al snel raakte hij gefascineerd door het fenomeen crowdsourcing in al zijn facetten. Hij stichtte Crowdsourcing Week en organiseert sindsdien overal ter wereld topbijeenkomsten waarop hij de hotste nieuwe spelers de kans geeft om zichzelf voor te stellen. CSW-conferenties waren er eerder al in Warschau, Amsterdam, Berlijn, Londen, Sjanghai en Singapore. In oktober staat Kopenhagen op de agenda, maar op 5 en 6 juni is Brussel (of eigenlijk Vilvoorde) the place to be. In Living Tomorrow zullen meer dan twintig sprekers uit binnen- en buitenland de blijde crowdsourcing-boodschap verkondigen.

“Dit is niet zomaar een event waar ieder bedrijf zomaar reclame mag komen maken voor zichzelf”, zegt hij. “Wij zijn content providers en gaan op zoek naar sprekers die echt toegevoegde waarde kunnen bieden. Wie zich inschrijft krijgt echt nieuwe dingen te horen, geen promopraatjes.” Kaartjes voor CSW Summit zijn fel gegeerd, ook al kost deelname aan de tweedaagse bijna 600 euro.

Een aantal sprekers vertegenwoordigen bedrijven die creatievelingen in contact brengen met producenten. Nicolas Borgi (eYeka) en Siham Belouadheh (99Designs) bouwden platformen uit waarop designers hun ontwerpen kunnen tonen en waar bedrijven die op zoek zijn naar – bijvoorbeeld een nieuw logo, wedstrijden kunnen uitschrijven.

Sean Moffit (Wikibrands) en Shelley Kuipers (Chaordix) zijn dan weer ‘community-builders’, ze helpen bedrijven om rond hun merk een community te bouwen die nauw betrokken wordt bij alle facetten van de onderneming. In die zin verdwijnt het concept ‘lastige klant’ en wordt de klant meteen ook een medewerker én een ambassadeur.

Bruno Pellegrini (Userfarm) stampte dan weer een firma uit grond die crowdsourcing toepast op de productie van video’s, zowel reclamefilms als artistieke producties. De firma zorgt voor een match tussen onafhankelijke filmmakers en klanten.

Deepak Mehta van 3DEE komt praten over de wonderen van het 3D-printen dat zowel de manier waarop bedrijven zullen produceren (customized) als distribueren zal veranderen.

Nick NM Yap komt uitleggen hoe een klein plastieken doosje als Rocki je zal helpen om voortaan je muziek overal te laten weerklinken.

Wim Soens legt uit hoe grote bedrijven met de hulp van CogniStreamer innovatie kunnen stimuleren. Hij leert hen hoe ze met behulp van sociale media waardevolle ideeën kunnen exploiteren en ontwikkelen, tot in de patentfase toe.

CROWDFUNDING

De meeste aandacht zal ongetwijfeld uitgaan naar de sprekers die zich bezighouden met crowdfunding: het verzamelen van fondsen, rechtstreeks bij het publiek, bij de crowd.

Internetpionier (hij stond mee aan de wieg van Skynet) José Zurstrassen komt een nieuwe tool van MyMicroInvest voorstellen: een systeem om tijdens evenementen live aan crowdfunding te doen. MyMicroInvest organiseerde eerder dit jaar de succesvolle crowdfunding van Newsmonkey.

Zijn concullega Arnaud Burgot van het Franse crowdfundingbedrijf Ulule zal misschien een tip van de sluier lichten van zijn Belgische plannen.

Darren Westlake komt er praten over CrowdCube, een bedrijf dat online-leningen verschaft. Mensen met geld en mensen die geld nodig hebben worden rechtstreeks – zonder bemiddeling van een bank – met elkaar in contact gebracht.

Crowdfunding wordt door banken als een complementaire activiteit gezien. Gezien de dynamiek en de groei in de sector volgen de meeste banken het fenomeen dan ook met veel interesse op.

Hoofdsponsor van CSW Summit Brussels is de grootbank BNP Paribas Fortis. Senior Advisor Business Development Aymeric Olibet, volgt de nieuwste ontwikkelingen inzake crowdfunding op de voet. “Dankzij een soepeler reglementering en het groeiende aantal investeerders zal participatieve financiering aan populariteit blijven winnen,” schreef hij onlangs in het bedrijfsblad van de bank. “Ook de overheid is zich bewust van het groeipotentieel en de interesse van het grote publiek voor die vorm van financiering. De drempel waarboven de uitgifte van een prospectus nodig is gaat naar boven: in Frankrijk bijvoorbeeld van 100.000 euro naar 1 miljoen euro. Ook in België komt er binnenkort een verhoging.”

Op zijn kantoor in Brussel geeft Olibet een kleine les in ‘klassiek bankieren’. “Een bank financiert vornamelijk de zogenaamde bankable business: dat zijn investeringen met een aanvaardbaar risico en een redelijk rendement, vermits de bank natuurlijk ons spaargeld – dat gebruikt wordt om deze investeringen te financieren – als goed huisvader moeten beheren. Dat maakt dat een aantal projecten nooit gefinancierd raakt: projecten die vooral een sociaal maar geen financieel rendement hebben, bijvoorbeeld. Of innovatieve projecten waarvan de slaagkansen moeilijk in te schatten zijn en die dus een hoog risico en mogelijk verlies vertegenwoordigen”

Crowdfunding zal er volgens Olibet toe bijdragen het banksysteem “verder te humaniseren”. “Kleine initiatieven die vroeger niet financierbaar waren kunnen door peer-to-peer-financiering wel gerealiseerd worden. Winstmaximalisatie is daarbij niet zo van belang. Een groep ouders die geen kinderopvang vindt, zal met plezier geld samenbrengen om een crèche te bouwen. Dat moet hen geen geld opbrengen, dat moet hen verlossen van hun opvangprobleem. Deze sociale, maatschappelijke return is nu helemaal onzichtbaar in het huidige systeem.”

“Deze nieuwe activiteiten moeten natuurlijk wel kunnen plaatsvinden in een veilige context voor de investeerders, met voldoende en correcte informatie-voorziening en bescherming. De sector zelf alsook het wetgevend kader is nog in volle evolutie.”

Dat BNP Paribas Fortis de zaak op de voet wil volgen, blijkt ook uit hun sponsordeal met Ulule. “Die interesse sluit volledig aan bij de wil van de groep om bij te dragen tot de reële economie.”

GEEN HYPE

Voor Epi Ludvik Nekaj is crowdsourcing geen hype, het is een onomkeerbare evolutie die de wereld zal veranderen én verbeteren:

De angst in onze samenleving doodt de innovatie. Maar in de nabije toekomst zullen beursmakelaars zich moeten omscholen tot taxichauffeurs en zullen landbouwers in Lamborghini’s rijden. De crowd wordt zelf het bedrijf en de inkomsten worden dus ook herverdeeld over de crowd. Bill Gates voorspelt dat er in 2050 geen arme landen meer zullen zijn.

Toch is er ook veel kritiek en tegenstand. Dat bleek recent nog toen de Brusselse minister Brigitte Grouwels (CD&V) het virtuele taxiplatform Uber verbood in de hoofdstad. The Economist haalde eerder deze maand al fel uit naar die verkrampte reflex. Het Britse tijdschrift merkte fijntjes op dat de klassieke taxibedrijven beweren op te komen voor de klanten, terwijl er geen noemenswaardige klachten te horen zijn bij de klanten van Uber.

Dàt is meteen ook de kracht van dit soort platformen. Gebruikers die niet tevreden zijn kunnen dat meteen melden aan de rest van de crowd. Een dronken taxichauffeur of een particulier die een smerig appartement aanbiedt via Airbnb, plaatst zichzelf buitenspel. De restaurantsector kan getuigen dat sites als Trip Advisor een veel grotere impact hebben op de reservaties dan de klassieke restaurantkritieken in de culinaire pers. Overheden moeten geen dam opwerpen tegen dit soort initiatieven, ze moeten de wetgeving aanpassen zodat ze zich op een ordelijke manier kunnen ontwikkelen.

“De deeleconomie is een van de grote onvoorziene voordelen van het digitale tijdperk. Steden moeten ze niet verbieden, maar verwelkomen,” besloot The Economist.

Maar wat met de overheid? De klassieke fiscaliteit is niet aangepast aan de deeleconomie. Projecten als Uber en Airbnb bevinden zich volledig in de ‘grijze’ economie, op de grens van vrijwilligerswerk en zwartwerk. De klassieke systemen, ook inzake arbeidscontracten, zullen daaraan moeten aangepast worden. “De fiscus moet zich aanpassen en moet de hand reiken aan de burger”, zegt Epi Ludvik Nekaj daarover. ”In de toekomst zal de overheid aan de burger vragen waar hij zijn belastingen aan wil besteden. Dat zal het draagvlak voor belastingen opnieuw vergroten. De mensen willen meer autonomie, ook op dat vlak,”

Veel nieuwe spelers zijn eigenlijk free riders. De grootste telefoonmaatschappij ter wereld is Skype, maar ze heeft zelf geen meter glasvezelkabel moeten aanleggen. “Er zal altijd een overheid moeten zijn en ze zal ook altijd over voldoende middelen moeten beschikken om de basisinfrastructuur aan te leggen en te onderhouden. Het is ook in het belang van de bedrijfswereld dat de overheid die taak kan blijven opnemen.”

Maar crowdsourcing heeft ook gevolgen voor de democratie. “Toen New York getroffen werd door orkaan Sandy wilde burgemeester Bloomberg de marathon niet afgelasten. Een derde van de stad stond onder water maar, the show must go on. Er is toen een online-petitie opgestart en drie uur later besliste Bloomberg om de marathon toch niet te laten doorgaan. Je kunt je dan afvragen wie die beslissing genomen heeft: de politiek of de mensen? In realiteit was het de sponsor, die wist dat de imagoschade veel te groot zou zijn als hij tegen de wil van het volk zou ingaan.”

Parallellen met binnenlandse fenomenen zoals Ringland, liggen voor de hand.

Etienne Verbist, de Europese managing director van CSW en een van de medeoprichters van het Belgische crowdfundingplatform CroFun, ziet crowdfunding als een grote bedreiging voor het huidige casinokapitalisme. “In het huidige systeem steelt iedereen van elkaar. Crowdsourcing en crowdfunding kunnen daar een einde aan maken. Het internet is meer dan Facebook alleen. Daar kan je alleen likken en liken, maar je kan op het internet zelf ook iets ondernemen en je eigen leven vorm geven. De brandstof die de for-profit economie draaiende houdt is hebzucht. De brandstof van de deeleconomie is vrijgevigheid,” zegt hij. “In het woord crowdfunding zit het woord fun verstopt.”

Een belangrijk begrip in crowdsourcing is social currency ofte sociaal kapitaal. Mensen met een aantrekkelijk profiel (meestal gebaseerd op een divers, krachtig en genereus netwerk), die blijk geven van grote integriteit en creativiteit zijn erg waardevol voor bedrijven die hun business bouwen op de crowd. “Nu gebruiken grote bedrijven als Facebook en Google onze profielen om enorm veel geld te verdienen van hun adverteerders. Wanneer we erin zouden slagen om onze eigen profielen te vermarkten, wordt al dat geld opnieuw eerlijker verdeeld.”

Brussel wordt dus op 5 en 6 juni the place to be voor iedereen die een glimp wil opvangen van de toekomst van onze economie en onze samenleving.

Meer informatie over Crowdsourcing Week Summit Brussels en inschrijvingen vindt u hier

Leave A Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *