Uittreksel van het interview met Gunter Pauli en Michel Bauwens, verschenen in Knack Weekend van 18 december 2013 onder de titel:

CONTOUREN VAN EEN NIEUWE WERELD

Produceren we binnenkort niet meer in China maar in microfabrieken om de hoek ? Verstoppen we onze ideeën niet langer achter patenten, maar zetten we ze online zodat iedereen ermee aan de slag kan ? Het zijn maar enkele ideeën voor een nieuw soort economie waarvan twee Belgen, Michel Bauwens en Gunter Pauli, de gangmakers zijn. De toekomst in acht stellingen.

STELLING 1: HET KAPITALISME HEEFT AFGEDAAN

(…)

Michel Bauwens : Het economische systeem dat op eindeloze groei is gebaseerd, heeft zijn tijd gehad. Er zijn voldoende indicatoren die dat be-wijzen. Neem de klimaatveranderingen. De sociale ongelijkheid. De vervuiling. De afbrokkelende welvaartsstaat : als de wereld doordraait zoals vandaag zullen onze jongeren nooit op die welvaart kunnen rekenen die voor onze generatie nog min of meer vanzelfsprekend is.

Maar het kapitalisme kan ook los van eindeloze groei worden gezien. Vandaag maken producenten van vaatwassers, mobilofoons, auto’s enzovoorts bewust gebruiksvoorwerpen die binnen een aantal jaar vervangen moeten worden. Dat is pervers. Maar het hoeft niet pervers te zijn. De invulling van vraag en aanbod kan en zal veranderen.

STELLING 2: EEN NIEUW BEGIN BETEKENT EEN NIEUW SYSTEEM

(…)

Michel Bauwens : Er zal – het is een kwestie van tijd – een nieuw economisch systeem ingeburgerd raken. Ik zie veranderingen al plaatsvinden. Het is niet eenvoudig om het peer-to-peer -systeem kort en bondig uit te leggen. Het komt erop neer dat we kennis als een gemeenschappelijk goed zien, als een bron die vrij door iedereen kan worden gevoed en geraadpleegd. Waarschijnlijk is de Wikipedia het bekendste voorbeeld van dit principe. Duizenden auteurs maken, overal in de wereld, samen een encyclopedie.

Hebt u al van Wikispeed gehoord ? Dat is een groep ingenieurs die, wereldwijd, samen auto’s ontwerpen. Een multinational wil dat een wagen niet langer dan tien jaar meegaat. Maar de ingenieurs van Wikispeed willen een auto ontwikkelen die het verschil zal maken. En die dus zuinig, milieuvriendelijk, duurzaam,… is. Zo’n open systeem – waarin iedereen welkom is – werkt op vele vlakken vernieuwend. Het kent bijvoorbeeld geen commandohiërarchie. Alleen wie ingenieuze oplossingen bedenkt, zal op bewondering van zijn passiegenoten ( peers ) kunnen rekenen en een belangrijkere rol in het ontwerpproces kunnen spelen. Meer en meer bedrijven investeren in deze nieuwe manier van ‘maken’.

STELLING 3: EUROPA IS EEN VERKALKT CONTINENT

(…)

Michel Bauwens : Hacker spaces, co-working spaces . Dat zijn de plekken waar ik als spreker uitgenodigd word en waar het verlangen naar alternatieven echt voelbaar is. De jongeren die in die plekken werken, dromen niet alleen. Ze doén ook. Weet je wat ik zou doen als Europese regering ? Ik zou de jongeren financieel en logistiek ondersteunen in hun zoektocht naar alternatieven voor de bestaande systemen. In Brazilië en Ecuador, waar ik werk, schept de overheid een wettelijk kader voor peer-to-peer -productie. De voormalige Braziliaanse minister van Cultuur zette meer dan vijfduizend digitale productiecentra op, de meeste liggen in de favela’s. De Centrale Bank van Brazilië steunt officieel lokale munten, omdat ze inziet dat die alternatieve economie niet in te dammen is, en een toekomst heeft. Europa denkt dat het is vastgeroest. Daarom doet het vandaag niets anders dan bezuinigen. Maar bezuinigen is een negatieve term die verstikt. Er wordt niets geprikkeld. Terwijl prikkeling de mens juist aanzet tot beweging.

STELLING 4: WE HEBBEN DE NATUUR VERKNALD

(…)

Michel Bauwens : Ik heb rond mijn zesenveertigste twee sabbatjaren genomen. Psychisch – en bijgevolg ook lichamelijk – was ik opgebruikt. Het heeft me ruim twee jaar gekost voor ik mijn eigen bronnen weer had aangeboord. Vreselijk om mee te maken. Maar op een dag werd het een nieuw begin. Je stelt de allerbelangrijkste vragen. Wat wil ik ? Waarin geloof ik ? Hoe kan ik beter leven ? Hoe kan ik wat ik graag wil vervolgens ook verwezenlijken ? Op wereldvlak vindt nu een gelijkaardige crisis plaats en dienen dezelfde vragen te worden gesteld. De schaarse materialen die de aarde voortbrengt, hebben wij uitgeput. Daarnaast krijgt de natuur van ons de kans niet om te recupereren. We moeten, dankzij nieuwe systemen, de aarde en de mens weer ademruimte geven.

STELLING 5: DUURZAAM CONSUMEREN IS EEN CONTRADICTIO IN TERMINIS

(…)

Michel Bauwens : Een duurzame economie is mijn grootste doel. Maar tegelijkertijd reis ik de wereld af, en laat ik een grote ecologische voetafdruk na. Met andere woorden : ik ben dus zelf een contradictio in terminis. Maar, zo heb ik met mezelf afgesproken, zolang ik zeker weet dat mijn verre reizen het doel heiligen, zal ik blijven reizen. Ontmoetingen tussen mensen vormen het cement van onze samenleving. Ik ga volgende week naar Ecuador, waar ik de regering advies geef over hoe ze, in kleine stappen, het hele land via een opensource-economie zou kunnen organiseren. We beginnen bij het onderwijs. Daarna zouden de landbouw en de industrie volgen. Concreet ? Op dit moment willen grote fabrieken niet investeren in machines voor kleine boeren, omdat er bij die boeren geen winst te halen valt. Via de peer-to-peer -netwerken zouden ingenieurs deze landbouwmachines voor de kleine boeren kunnen ontwerpen. En microfabrieken zouden die machines kunnen maken, zelfs op een paar dagen tijd. Dat is duurzaamheid zoals die is bedoeld. En Latijns- Amerika staat open voor deze nieuwe stelsels.

STELLING 6: WIE DE WERELD WIL VERBETEREN, IS EEN DROMER

(…)

Michel Bauwens : De wagens die via Wikispeed worden ontworpen, kunnen in microfabrieken worden gebouwd. Dat is geen utopie. Dat gebeurt nu al. Volgens mij zal de hele industrie binnen afzienbare tijd op deze kleinschaligere manier werken. Ik noem het glocalization. Het ontwerpen is een globaal gebeuren. Het produceren vindt lokaal plaats.

STELLING 7: DE TOEKOMST SCHUILT IN VERNIEUWDE TECHNOLOGIEËN ZOALS 3D- PRINTERS

(…)

Michel Bauwens : Met toys for boys hebben deze 3D-printers niets te maken. Wel met innovatie en drempelver- laging. Kijk naar de apps van Apple. Intussen is de digitale medemens met apps vertrouwd. Maar toen Apple tien jaar geleden uitpakte met het idee om mensen van buiten het bedrijf – jij en ik – applicaties voor Apple te laten maken, gaf die denkwijze blijk van een ongeziene vernieuwende geest. Vandaag zijn er vele van dit soort ‘open modellen’. Het opensourceplatform van Android heeft tachtig procent van de mobiele besturingssystemen in handen. 3D-printers zullen ook heel snel verspreid worden. Juist omdat het maken van producten, het beheren ervan en ook het idee van eigendom nooit meer dezelfde zullen zijn.

STELLING 8: DE TOEKOMST IS ROZE

(…)

Michel Bauwens : Tot een vijftal jaar geleden vroeg iedereen aan mij : waar ben je toch mee bezig ? Peer to peer. Opensourcesoftware. Openkennismaatschappij. Open design. Als ik er met buitenstaanders over sprak, werd ik raar bekeken. Die scepsis veranderde vijf jaar geleden door de crisis. En kijk vandaag. Open netwerken zijn een voldongen feit. De netwerken groeien en verbeteren. De toekomst zal alle kleuren hebben.