Uittreksel van artikel “Hardware is de nieuwe software”, verschenen op 14 september op EMERCE

We staan aan de vooravond van een nieuwe industriële revolutie. Dit keer wordt deze niet ingegeven door grote conglomeraten die weer een nieuwe technologie of grondstof hebben uitgevonden, maar door de consument die nu ook offline producent wordt. De opmaat naar een nieuwe lichting entrepreneurs.

(…)

Volgens econoom Jeremy Rifkin zal de derde revolutie een van netwerken zonder grenzen zijn. “De eerste twee industriële revoluties schaalden verticaal. Alles werd gecentraliseerd vanuit hogere machtsstructuren met nationale markten en reguleringen. De derde revolutie schaalt horizontaal”, kleinschalig, lokaal en decentraal. “Dat biedt ook uitdagingen aan overheden en bedrijven.” Die verliezen grip op processen en markten die ze decennia controleerden. “Het fenomeen van decentralisatie staat pas aan het begin”, aldus Rifkin,”de huidige wereldeconomie is gebouwd op de oude structuren van olie. Dat kan niet meer. We moeten met z’n allen gaan denken in termen van de biosfeer, de wereld waarin we leven. En kijken naar distributie en het opwekken van energie zoals we ook verkeersstromen online afhandelen.”

Knutselschuren
Vanwege de nieuwigheid wordt de 3D-printer nu vaak bestempeld als ‘de toekomst’. Daar is professor Neil Gershenfeld, van de gerenommeerde Amerikaanse universiteit MIT, het echter helemaal niet mee eens. “Het zijn juist de minst bruikbare en toekomstbestendige apparaten. Het is net als je een chefkok uit de jaren vijftig zou vertellen dat de magnetron de toekomst van de cuisine is. Publieke toegang tot laser- en thermische messen en frezen is veel interessanter.”

Gershenfeld kan het weten. Hij richtte het zogeheten FabLab op, een ruimte vol met dit soort, en andere, bewerkings- en productiemachines. De reguliere consument of hobbyist kan ernaartoe gaan om zijn droom – letterlijk – vorm te geven. Er bestaan wereldwijd inmiddels honderden van dit soort moderne knutselschuren, waaronder twaalf in Nederland. De enige commerciële Nederlandse variant hierop is het onlangs in Amsterdam geopende iFabrica. Goede apparatuur, waaronder 3D-printers van Ultimaker, en begeleiding in een prettige, inspirerende omgeving. Gershenfeld: “Mijn ervaring is dat het lasermes het populairst is onder de gebruikers, gevolgd door instrumenten om mallen te maken. De 3D-printer volgt veel later pas op de vierde of vijfde plaats.”

Volgens de professor maken we in de toekomst eerst een object op het computerscherm tot op moleculair niveau van de materialen. “En niet zoals nu, middels de 3D-printer, opgebouwd uit laagjes. Hierdoor worden onderdelen, net als bij LEGO-producten, perfect bij elkaar passende bouwsteentjes. De computercode is de vorm. Zo kan het design van een product op microschaal van vorm worden veranderd, als zijnde miniscule robots die alles doen wat je wilt.” Over twintig jaar is dat naar alle waarschijnlijkheid de realiteit. “De makers van nu bevinden zich eigenlijk op het moment waarop internet nog bestond uit losse, niet gelinkte computernetwerken”, aldus Gershenfeld.

Hamburger
Wetenschapper en futuroloog Andrew Hessel haakt daarop aan: “Biologie is de volgende IT-industrie: programmeerbare organismen. Denk bijvoorbeeld aan persoonlijke pillen voor alles.” De hamburger uit stamcellen die aan de Universiteit van Maastricht werd gemaakt met geld van Google-oprichter Sergey Brin is daar een voorbeeld van. Eind juli toonden Amerikaanse wetenschappers al de Cornucopia, een conceptontwerp voor een voedselprinter.

FabLabs zijn geen vervanging van fabrieken, maar een aanvulling volgens Gershenfeld. “Kinderen moet leren maken en programmeren. Dat is de basis voor wat er gaat komen. De toekomst is niet aan huizen vol met 3D-printers. Het besef dat we uiteindelijk alles zelf kunnen maken, moet nog indalen. Daarvoor is een bepaalde mindset en zijn netwerken van mensen nodig. Het onderzoek dat we nu doen, brengt ons al wel richting het niveau van de Replicators die je in de jaren zestig al in Star Trek zag.” Het zal dan ook niet lang meer duren voordat een nieuwe lichting entrepreneurs zal opstaan. Die vol met ambities hun zolderkamer zullen verlaten om hun plekje in de zakelijke markt op te eisen. Met alle gevolgen van dien.